Portrety trumienne rodziny Małachowskich herbu Nałęcz

25.09.2017

14 września w trakcie mszy odpustowej ks. Marek Lurzyński proboszcz parafii Borkowice odsłonił cztery portrety trumienne wraz z opisami. Pomysłodawcą ich wykonania oraz upamiętnienia przedstawicieli rodziny Małachowskich był Robert Fidos, wójt Gminy a jednocześnie historyk regionalista. Obecny kościół parafialny wybudowany został w miejscu trzech poprzednich drewnianych świątyń.  Fundatorami kościoła byli dziedzice Dóbr Rycerskich Borkowice Małachowscy herbu Nałęcz. Projektantami nowej świątyni w stylu neogotyckim byli wybitni architekci: Henryk Marconi i Franciszek Maria Lenci. Budowa rozpoczęta w 1829 roku zakończyła się w 1845 roku, kiedy to kościół został poświęcony przez ks. Antoniego Zwoleńskiego. Konsekracji nowej świątyni dokonał 20 września 1846 roku biskup ordynariusz Sandomierski Joachim Goldtman. Kazanie wygłosił  ks. Szpaderski, który mówił że: „… Zasłużona dla kraju rodzina Małachowskich, ufundowała piękny kościół na chwałę imienia Bożego ‘’. Fundusz ustanowiony przez Antoniego i Katarzynę do skutku przywiedli ich syn Onufry i synowa Maria. Do parafian zwrócił się tymi słowami: ,,…choć jesteście zbyt biedni by piękny kościół zbudować, możecie również wspaniałą, a nawet wspanialszą i godniejszą Boga, Bogu wystawić świątynię w sercu swoim budując Pana ołtarz. On wdzięcznie przyjmuje od was tę ofiarę, bo taka ofiara jest mu najmilsza i w tym ma upodobanie.” Fundatorzy kościoła spoczywają w krypcie pod ołtarzem. Groby te uporządkował w 1919 roku ks. Jan Wiśniewski. Hrabia Stefan Dembiński polecił wymurować katakumbowe nisze i wykonać trumienki, na których zamieszczono imiona, nazwiska i daty śmierci. W zamurowanych kryptach spoczywają Antoni Małachowski, Katarzyna z Działyńskich Małachowska, ich syn Onufry i synowa Maria z Tarnowskich, syn Józef oraz Staś Małachowski syn Marii i Onufrego, zmarły w wieku 5 lat w 1829 roku. Pamiętając o fundatorach kościoła postanowiliśmy wykonać ich portrety trumienne, by upamiętnić ich zasługi oddane małej ojczyźnie- parafii Borkowice, ale również docenić zasługi rodziny Małachowskich dla Rzeczpospolitej. Znalezione w Internecie a także w klasztorze w Paradyżu( Wielka Wola) cztery podobizny Małachowskich umożliwiły Pani Bożenie Michałek wykonanie pamiątkowych portretów trumiennych, które będą eksponowane na ścianach wejściowych do grobu wielkopiątkowego i krypt fundatorskich. Pierwszy portret przedstawia Antoniego Małachowskiego herbu Nałęcz. Antoni był jednym z czterech synów Jana i Izabeli z Humieckich. Odziedziczył po ojcu Kanclerzu Wielkim Koronnym dobra borkowickie, niekłańskie, szczucińskie i ćmielowskie. Pełnił szereg ważnych funkcji państwowych: był Pisarzem Wielkim Koronnym, Sekretarzem Wielkim Koronnym, Marszałkiem Sejmu Rzeczpospolitej, Wojewodą Mazowieckim. Jako bliski współpracownik Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, został Konsyliarzem konfederacji generalnej koronnej w Konfederacji Targowickiej. Chorując na podagrę szukał leczniczych wód. W tym celu kupił wieś Nałęczów i założył istniejące do dziś uzdrowisko. W 1787 roku gościł na terenie parafii króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który odwiedził należącą do wojewody fabrykę kul, bomb i kartaczy pod Ruskim Brodem zaopatrującą w broń arsenał Rzeczpospolitej. Antoni Małachowski był kawalerem orderów Orła Białego i Św. Stanisława, żył w latach 1740-1796. Drugi portret upamiętnia jego żonę Katarzynę z Działyńskich Małachowską urodzoną w 1753 roku. Katarzyna utworzyła fundusz na budowę kościołów w Borkowicach i Niekłaniu. Urodziła pięcioro dzieci: Onufrego, Ludwika, Józefa oraz Konstancję i Mariannę. Była Damą Orderu Krzyża Gwiaździstego. Wojewodzina mazowiecka zmarła w 1814 roku. Kolejny portret to podobizna Onufrego Małachowskiego. Onufry urodził się w 1788 roku. Po ojcu Antonim objął dobra borkowicko-niekłańskie. Otrzymał tytuł hrabiego. W czasach Księstwa Warszawskiego był porucznikiem 14 pułku jazdy kirasjerów. W 1817 roku był Marszałkiem   Sejmiku Powiatu Szydłowieckiego a w 1831 roku senatorem Królestwa Kongresowego. Wybudował z funduszy pozostawionych przez matkę Katarzynę obecny kościół parafialny. Onufry zmarł w 1848 roku. Był ostatnim dziedzicem z rodu Małachowskich. Ostatni czwarty portret upamiętnia jego żonę Marię z Tarnowskich, urodzoną w 1807 roku. Za Onufrego wyszła w 1823 w wieku 16 lat. Nadzorowała budowę kościoła a po jego konsekracji upiększała go wieloma ozdobami. Własną ręką wykonała i haftem ozdobiła 14 ornatów. Po śmierci męża zamieszkała w domu z którego widziała parafialną świątynię. Zmarła w 1870 roku. W bieżącym roku rozpoczęły się prace remontowe w borkowickiej świątyni. W pierwszym etapie zabezpieczone zostały fundamenty kościoła. W trakcie realizacji znajduje się wymiana trzech okien. Parafia otrzymała dotację na wymianę dwóch okien z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W następnych latach planowane są kolejne etapy restauracji zabytkowego kościoła.

 

Robert Fidos

 

Onufry Małachowski

Maria Małachowska

Antoni Małachowski

Katarzyna Małachowska