O GMINIE

GMINA BORKOWICE

Gmina Borkowice- to gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim. Siedzibą gminy jest miejscowość Borkowice. Przez wieś i gminę przebiega droga wojewódzka nr 727. Gminę zamieszkuje 4,3 tys. osób. W skład gminy wchodzą sołectwa: Bolęcin, Borkowice, Bryzgów, Kochanów, Ninków, Niska Jabłonica, Politów, Radestów, Rudno, Rusinów, Ruszkowice, Rzuców, Smagów, Wola Kuraszowa, Wymysłów i Zdonków. Atutem gminy są walory przyrodniczo krajobrazowe, ciekawa historia oraz czyste środowisko. Szansą dla gminy jest rozwój turystyki i drobnego, przyjaznego środowisku przemysłu oraz rolnictwa i usług. Na jej terenie zanotowano 35 stanowisk archeologicznych od schyłkowego paleolitu po późnego średniowiecza. Gmina posiada duże zasoby iłów ogniotrwałych i ceramicznych oraz piaskowców.

Urząd Gminy w Borkowicach

WALORY PRZYRODNICZO- KRAJOBRAZOWE

Gmina leży na granicy Garbu Gielniowskiego i Równiny Radomskiej. 36% powierzchni gminy zajmują lasy. Przez jej obszar płyną rzeki: Radomka, Jabłonica i Lutnia. Rozległe kompleksy leśne mają ciekawie wyżłobioną linię brzegową, zróżnicowaną rzeźbę terenu z licznymi jarami i oczkami wodnymi. Na terenie gminy można spotkać rzadkie okazy przyrody w tym okazałe dęby, modrzewia, buka i platana klonolistnego- jednego z najstarszych i najokazalszych w Polsce. Duża lesistość i cieki wodne stanowią idealne warunki bytowania licznych gatunków zwierząt. Najpiękniejsze punkty widokowe znajdują się na Krakowej Górze oraz w Bryzgowie, Woli Kuraszowej, Kochanowie i Wymysłowie.

Krakowa Góra

Borowik

Pomnik przyrody - platan klonolistny

TURYSTYKA

Przez gminę przebiegają liczne szlaki turystyczne. Droga wojewódzka 727 jest częścią szlaku cystersów biegnącego od Sulejowa w kierunku Wąchocka. Szlak turystyczny im. ks. Jana Wiśniewskiego (znaki zielone) rozpoczyna się w Skrzyńsku i biegnie przez gminę Borkowice a kończy się w rezerwacie Ciechostowice pod Szydłowcem. Na jego trasie znajduje się większość zabytków i atrakcji turystycznych gminy. Bazą noclegową są ośrodki wypoczynkowe w Toporni na terenie sąsiedniej gminy Przysucha oraz w Chlewiskach. Przez gminę biegną również turystyczne szlaki rowerowe Związku Gmin Radomka. Główną przystanią i punktem widokowym dla turystów jest owiana legendą Krakowa Góra. Swoją nazwę zawdzięcza królowi Kazimierzowi Wielkiemu, któremu przypominała wzgórze na Wawelu. Ważną atrakcją turystyczną jest rzeźba św. Antoniego wykonana z galeny w poł. XVII wieku. można ją oglądać w kościele parafialnym w Borkowicach.

RYS HISTORYCZNY

Większość miejscowości na terenie gminy powstała w XIV wieku w czasie, gdy właścicielami tych terenów byli Duninowie herbu Łabędź oraz Odrowążowie. Pierwszy kościół fundacji Piotra Dunina Borkowskiego powstał w 1360 roku w Borkowicach. W XIII wieku w pobliżu Rzucowa powstał gród graniczny kasztelanii żarnowskiej. W XVIII i XIX wieku w Rzucowie i Borkowicach istniały silne ośrodki przemysłu żelaznego kierowane m.in. przez rodziny Krygierów i Małachowskich. Mieszkańcy tych ziem brali udział w walkach powstańczych w 1830 i 1863 roku oraz wojnach światowych i wojnie z Rosją bolszewicką w 1920 roku. Od 1864 roku w Borkowicach istnieje Urząd Gminy. Do najbardziej znanych ludzi związanych z naszą małą ojczyzną należą: ks. Jan Wiśniewski – proboszcz w Borkowicach w latach 1913-1943 , społecznik, historyk, archeolog, poeta, bajkopisarz i etnograf, Antoni Gaszyna z Kaw – powstaniec styczniowy, płk Franciszek Żarski – dziedzic Ninkowa, oficer liniowy w czasie powstania listopadowego, Antoni Małachowski – wojewoda mazowiecki, marszałek Sejmu Rzeczypospolitej w 1780 r.

Dwór w Rzucowie

Spichlerz w Borkowicach

ZABYTKI

Pałac Dembińskich – wybudowany wg projektu Władysława Marconiego i Zygmunta Hendla w latach 1903-05 w stylu eklektycznym przez Marię i Stefana Dembińskich. Wokół pałacu park w stylu angielskim z licznymi pomnikami przyrody. Neogotycki kościół parafialny z lat 1829-1845 fundacji Małachowskich w Borkowicach, wg projektu Henryka Marconiego i Franciszka Marii Lanciego. Atrakcją turystyczną jest rzeźba św. Antoniego wyrzeźbiona z samorodka galeny. Wokół kościoła liczne tablice i pomniki ufundowane przez ks. Jana Wiśniewskiego Spichlerz dworski kryty gontem z poł. XIX wieku w Borkowicach Modrzewiowy dwór Mokiejewskich w Rzucowie z końca XIX wieku oraz pozostałości po ośrodku przemysłu żelaznego. Dworki w Ruszkowicach i Ninkowie, nagrobki, figurki i kaplice rozsiane po gminie Borkowice.

Pałac w Borkowicach

Rzeźba św. Antoniego

OŚRODKI PARAFIALNE

Parafia Krzyża Świętego w Borkowicach- erygowana w 1365 roku, pierwszy kościół z fundacji Duninów w 1360 roku. W parafii żywy jest kult św. Antoniego – odpust 13 czerwca. W maju wierni uczestniczą w procesjach drogi krzyżowej na Krakową Górę. Klasztor sióstr Benedyktynek Misjonarek w Borkowicach. Siostry przybyły do Borkowic w 1939r. Od 1999r. posiadają nowy budynek klasztorny, w którym prowadzą przedszkole.

Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Rzucowie została erygowana w 1977 roku. Od 1951r. istniała tu kaplica. Nowy kościół poświęcono w 1988 roku.

Kościół parafialny w Borkowicach

Kościół parafialny w Rzucowie

KULTURA

W gminie prężnie działa Gminny Ośrodek Kultury w Borkowicach przy ul. ks. Jana Wiśniewskiego 7. W ramach jego struktur działają świetlice wiejskie w Borkowicach, Ruszkowicach, Wymysłowie, Ninkowie, Smagowie, Rzucowie i Woli Kuraszowej. Przy GOK-u funkcjonują: zespół tańca nowoczesnego, liczne koła zainteresowań, zespół wokalno- instrumentalny oraz dwa Kluby Seniora. Gminna Biblioteka Publiczna ma swoją siedzibę w Borkowicach w budynku szkoły podstawowej. W przeglądach śpiewaków ludowych gminę reprezentuje Marianna Fidos z Ruszkowic. Od 2011 r. w gminie działa Szkoła Muzyczna I stopnia imienia Oskara Kolberga w Ruszkowicach. W 2018 roku przy szkole powstał Dziecięcy Zespół Ludowy ,, Borki’’.

Zespół taneczny GOK

Gminny Ośrodek Kultury w Borkowicach

Dziecięcy zespół ludowy

IMPREZY CYKLICZNE

Majówka na Krakową Górę - cykliczna uroczystość religijno –muzyczna, której pomysłodawcą był w 2002r. proboszcz parafii w Borkowicach ks. Marek Lurzyński. Majówka jest organizowana w ostatnią niedzielę maja. Po mszy świętej uczestnicy majówki udają się w procesji na Krakową Górę idąc szlakiem stacji drogi krzyżowej. Na Krakowej Górze zebrani mogą posłuchać dobrej muzyki oraz poczęstować się daniami regionalnymi.

Wakacyjny Festyn Rodzinny – cykliczna impreza, która po raz pierwszy odbyła się w 2001r. Impreza jest organizowana w ostatnią niedzielę lipca. Swoje umiejętności prezentują wychowankowie i zespoły z terenu gminy. Miłośnicy muzyki mogą bawić się słuchając takich zespołów jak Czerwone Gitary czy TSA. Festiwal piosenki harcerskiej i patriotycznej im. Janusza Łąckiego jest organizowany od 2006 roku. Jest to cykliczna impreza organizowana w listopadzie, której celem jest szerzenie piosenki harcerskiej, zuchowej i patriotycznej. W sposób szczególny upamiętnia osobę Janusza Łąckiego –Wójta Gminy Borkowice zamordowanego w 1940r. w Katyniu. W festiwalu biorą udział drużyny harcerskie, zespoły szkolne, soliści oraz zaproszone kapele i chóry. Narodowe Święto Niepodległości – obchodzone cyklicznie od 1998 roku. Rozpoczyna się mszą Świętą za Ojczyznę. Następnie uczestnicy mszy świętej udają się pod pomnik pamięci przy Domu Strażaka by złożyć wiązanki kwiatów oraz zapalić znicze. W uroczystości biorą udział mieszkańcy gminy, poczty sztandarowe, harcerze i strażacy.

Sikawka strażacka

Festiwal piosenki harcerskiej

Majówka na Krakowej Górze

Wakacyjny Festyn Rodzinny

STOWARZYSZENIA

Stowarzyszenie na rzecz rozwoju i promocji gminy Borkowice – pozyskuje środki finansowe na szkolenia, uroczystości i małą infrastrukturę . Jest organizatorem imprez kulturalnych, festynów i przeglądów. Ochotnicza Straż Pożarna – składa się z czterech jednostek: OSP Borkowice, OSP Ninków, OSP Rzuców i OSP Wola Kuraszowa. Ochotnicy posiadają nowoczesne garaże oraz wozy ratowniczo-gaśnicze. W 2011 r. OSP Borkowice została wyposażona w ciężki rat-gaśniczy samochód marki SCANIA. Na stanie tej jednostki znajduje się również replika strażackiego wozu rekwizycyjnego z sikawką z 1915r. Związek Harcerstwa Polskiego- na terenie gminy działa Wielopoziomowa Drużyna Harcerska im. Emilii Plater w Borkowicach. Harcerze z Borkowic mają w budynku szkoły harcówkę im. Janusza Łąckiego. Fundacja „A jednak” działa na rzecz odrestaurowania pałacu Dembińskich w Borkowicach. Związek Kombatantów Rzeczypospolitej i byłych więźniów politycznych- koło w Borkowicach. Lokalna Grupa Działania „Na Piaskowcu”, Stowarzyszenie Kobiet Kreatywnych ze Smagowa, Klub Seniora ,, Zawsze razem” , Klub Seniora 50+, Stowarzyszenie Pamięci mjr. Henryka Dobrzańskiego ,, Hubala” w Rudnie.

Stowarzyszenie ze Smagowa

Klub Seniora 50 +

Klub Seniora ,, Zawsze razem”

Wóz strażacki

OŚWIATA

Przedszkole Samorządowe w Ninkowie utworzone w 2012 roku. Posiada nowoczesne sale, plac zabaw oraz dostęp do wielofunkcyjnego boiska sportowego i plenerowej siłowni. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Borkowicach rok zał. 2002: W skład zespołu wchodzi Szkoła Podstawowa im. Janusza Łąckiego (rok zał. 1914) oraz Publiczne Gimnazjum ( rok zał. 1999) oraz Szkoła Muzyczna I stopnia im. Oskara Kolberga w Ruszkowicach. W ZSO w Borkowicach działa drużyna harcerska. Szkoła posiada stołówkę, dwa boiska sportowe, siłownię plenerową, plac zabaw, salę gimnastyczną, harcówkę. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Rzucowie (rok zał. 2003). W skład zespołu wchodzą: Szkoła Podstawowa im. Nauczycieli Tajnego Nauczania ( rok zał. 1900), Przedszkole oraz Publiczne Gimnazjum (rok zał. 1999). Szkoła posiada salę gimnastyczną, stołówkę, wielofunkcyjne boisko sportowe oraz plac zabaw.

Szkoła w Borkowicach

Szkoła w Rzucowie

Przedszkole w Ninkowie

Sport i zdrowie

W gminie działają kluby: Międzyszkolny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy PLATAN prowadzący sekcję zapasów. Największym sukcesem sportowym było zdobycie mistrzostwa świata w zapasach przez Edytę Witkowską. Klub piłki nożnej RuszCovia Borkowice reprezentuje gminę w rozgrywkach ligowych. Posiada stadion piłkarski, zaplecze sanitarne z szatnią oraz trybuny. Gmina Borkowice posiada: kompleks boisk ORLIK w Ninkowie , boisko typu ORLIK w Borkowicach, boiska ze sztuczną nawierzchnią w Borkowicach, Rzucowie, Zdonkowie, Rudnie, Woli Kuraszowej, Smagowie, Ruszkowicach, Politowie oraz boiska trawiaste w Ruszkowicach i Wymysłowie. Podstawową opiekę medyczną zapewniają w Gminie: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Borkowicach, SP ZOZ w Chlewiskach filia w Rzucowie oraz Niepubliczny Gabinet Stomatologiczny w Borkowicach.

Turniej zapaśniczy

Ośrodek zdrowia w Borkowicach

Boisko w Borkowicach

Miejsca pamięci

Pomnik poświęcony pomordowanym przez hitlerowców w 1944 mieszkańców Bryzgowa w Nowinkach – Kochanowie, pomnik poświęcony poległym w czasie powstań i wojen mieszkańców gminy w Borkowicach przy remizie strażackiej, pomnik mjra. Henryka Dobrzańskiego ,, Hubala” w Rudnie, tablica upamiętniająca nauczycieli tajnego nauczania przy szkole podstawowej w Rzucowie, tablice poświęcone zamordowanemu w Katyniu kpt. Januszowi Łąckiemu w Radestowie i w budynku szkoły w Borkowicach, Katyński Dąb Pamięci przy szkole w Borkowicach, pamiątkowe tablice fundacji ks. Jana Wiśniewskiego na kościele parafialnym, na dawnym klasztorze oraz w kaplicy na Krakowej Górze, pomnik poświęcony odzyskanej przez Polskę w 1918 roku niepodległości w ogrodzie przed plebanią, głaz niepodległości oraz figura Matki Bożej poświęcone odzyskanej w 1918 r. wolności w Ruszkowicach, nagrobki ks. Jana Wiśniewskiego, płk. Franciszka Żarskiego, powstańca styczniowego Antoniego Gaszyny i wiele innych na cmentarzu parafialnym w Borkowicach, cmentarz choleryczny pod Krakową Górą, tablica poświęcona ofiarom katastrofy smoleńskiej na ścianie kościoła w Rzucowie.