Niska Jabłonica – dawniej Jabłonica. Malowniczo położona w dolinie rzeki Jabłonicy wieś. Pierwsze wzmianki historyczne o Jabłonicy pochodzą z 1274 r. Kronikarz Jan Długosz podaje, że wieś tę sąsiadującą z Politowem i należącą do parafii Borkowice, darował klasztorowi  wąchockiemu Wszebor, syn Krystyna. Wieś ta w 1440 r. posiadała 6 łanów kmiecych opłacających po 16 skojców czynszu oraz po 30 jaj, 4 kapłony i po 2 sery. We wsi znajdowała się karczma oraz folwark klasztorny, z którego klasztor nie dawał nikomu dziesięcin. W 1512 r. dziedzicem wsi był Jan Strzembosz, a w 1561 r. Stanisław Dunin Wąsowicz. W XVIII wieku Jabłonica należała do dóbr klasztoru cystersów w Wąchocku. Dzierżawcami cystersów byli Duniniowe, Bartodziejscy, Rogodzińscy, Malczewscy, Bystrzonowscy i Kochanowscy. W 1797 roku we wsi było 16 domów zamieszkałych przez 69 osób. Po kasacie klasztorów w 1818 r. Jabłonica stała się własnością rządową. Z drugiej strony rzeki był piękny las sosnowy, składający się ze starodrzewu, który rząd rosyjski działami sprzedał. Jeden z działów kupił w 1915 r. ks. Jan Wiśniewski na budowę dachu plebanii w Borkowicach. W 1824 r. generał Roman Sołtyk założył tu pierwszą w Królestwie Polskim walcownię blachy. W 1844 r. dzierżawcą wsi był Fortunat Wolski, a w 1854 roku Antonii Wallmann z żoną Teklą z Paulerów. Przy wjeździe do wsi stał drewniany dworek kryty gontem. W Jabłonicy istniała dawniej fryszerka, w miejscu, gdzie obecnie stoi młyn wodny, a przy niej stały  mieszkania dla robotników. Przy wjeździe do Jabłonicy od lewej strony Politowa, po lewej stronie drogi, stoi czworokątny słup z wnękami na szczycie, z żelaznym krzyżem na daszku. W lasku nad rzeką Jabłonicą żona miejscowego młynarza Jana Siniarskiego, gdy mąż, żołnierz rezerwista był w niewoli niemieckiej, wystawiła w intencji jego powrotu figurę świętego Jana Nepomucena z napisem:

,, Św. Janie Módl się za nami

1917Zofia Siniarska’’

 

Kobieta, nie doczekawszy się powrotu męża, zmarła. Osierociła  kilkoro dzieci. Gdy Jan Siniarski wrócił, ożenił się z Heleną Ciszek. Po kilku latach zmarł porwany przez pas transmisyjny we młynie.

W 1918 roku staraniem ks. Jana Wiśniewskiego utworzono w Jabłonicy szkołę. W 1955 r. wybudowano murowany budynek, w którym do końca  lat 80-tych istniała szkoła. W czasie II wojny światowej nauczyciel Konstanty Rożek prowadził tu tajne nauczanie. Jako ppor. ZWZ AK pod ps. ,,Roch” brał udział w akcjach dywersyjnych i sabotażowych. W środku wsi stoi pomnik poświęcony pomordowanym w hitlerowskich obozach mieszkańcom Niskiej Jabłonicy.

 

                                                                                                      Opracował: Robert Fidos